>Κεκρυμμένα από Καταβολής του Ρενέ Ζιράρ

>
Τα Κεκρυμμένα από Καταβολής (1978) είναι το κεντρικό έργο του γάλλου στοχαστή Ρενέ Ζιράρ (1928). Αποτελείται από τρία μεγάλα μέρη (βιβλία):
Βασική ανθρωπολογία, Η Ιουδαιοχριστιανική Γραφή και Διατομιακή ψυχολογία.
Στη Βασική ανθρωπολογία αναπτύσσει μια ανθρωπολογική θεωρία περί θρησκείας που βασίζεται στο ιδρυτικό μηχανισμό του αποπομπαίου θύματος.

Κατά τον Ζιράρ, το αποπομπαίο θύμα εντοπίζεται στην αφετηρία της δημιουργίας των μύθων, των τελετουργικών των θρησκειών και των απαγορεύσεων, όπως επίσης και στον ίδιο το σχηματισμό των ανθρώπινων κοινωνιών και των πολιτισμικών μορφωμάτων μέχρι σήμερα.
Στην Ιουδαιοχριστιανική Γραφή, μέσω μιας διαφορετικής ανάγνωσης των κειμένων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, ο Ζιράρ αποφαίνεται ότι το ιουδαιοχριστιανικό κείμενο αποκαλύπτει σταδιακά το μηχανισμό της βίαιης ομοθυμίας για την εξόντωση του αποπομπαίου θύματος, καθώς και την αναίμακτη τελετουργική αναπαραγωγή του. Το ουσιώδες του ευαγγελικού μηνύματος είναι η αγάπη προς τον πλησίον, όχι οι θυσίες. Ενώ, όσον αφορά τις άλλες θρησκείες, αυτές αναδύονται απ’ τη συμφιλιωτική δράση του συλλογικού φόνου ενός ‘τυχαίου’ θύματος, του αποπομπαίου τράγου.
Στη Διατομιακή ψυχολογία, ο Ζιράρ σκιαγραφεί τη ψυχολογία του μιμητικού ανθρώπου, ο οποίος, μέσω μιας συνεχούς και δυναμικής διεργασίας που εκλύεται και κλιμακώνεται από τη μιμητική επιθυμία, προσανατολίζεται σταθερά προς τον πόνο, την τρέλα και το θάνατο, προωθώντας ασυναίσθητα τη μετατροπή των πρότυπων σε εμπόδια και των εμποδίων σε πρότυπα με κλιμακούμενη όξυνση.
Αφετηρία του θεμελιακού ψυχολογικού γεγονότος δεν είναι ούτε το υποκείμενο ούτε το αντικείμενο ούτε η σχέση με το αντικείμενο, αλλά η μίμηση της επιθυμίας του προτύπου προς το ίδιο αντικείμενο και η επακόλουθη εκρηκτική συγκρουσιακή παράταξη των δυο επιθυμιών. Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα του Φρόιντ αντιμετωπίζεται ως μια ειδική περίπτωση του καθολικού τριγωνικού ανθρώπινου τοπίου (υποκείμενο – πρότυπο – αντικείμενο).

Η μετάφραση του Κ. Ι. Γκότση είναι σε εξαιρετικά ελληνικά και ο μεταφραστής πλαισιώνει το έργο με εκτεταμένες και κατατοπιστικές δικές του σημειώσεις.

Εκτός από τα Κεκρυμμένα από καταβολής, κυκλοφορούν μεταφρασμένα στα ελληνικά: “Το εξιλαστήριο θύμα – Η βία και το ιερό” (Εξάντας 1991), “Η αρχαία οδός των ασεβών” (Εξάντας 1991), “Σαίξπηρ, οι φλόγες της ζηλοτυπίας” (Εξάντας 1993), “Ρομαντικό ψεύδος και μυθιστορηματική αλήθεια” (Ίνδικτος 2001), “Εθεώρουν τον σατανάν ως αστραπήν” (Εξάντας 2002), “Κριτικές από το Υπόγειο” (Βιβλιοπωλείον της Εστίας 2003).

Ρενέ Ζιράρ
Κεκρυμμένα από Καταβολής
Μετάφραση: Κ. Ι. Γκότσης
Εκδόσεις: Γ. Α. Κουρής Α.Ε., 1994, σελ. 740

Girard Rene
Des Choses cachees depuis la foundation du monde
Editions Grasset et Faquelle, 1978

Δημήτρης Παλάζης, 08/12/2010